Quando

Evrensel temel gelir, otomasyonun yol açacağı işsizliğe bir çözüm olabilir mi?

Trakya’da bağ ziyaret etme hedefiyle, geçen senenin rekoltesi bir turuncu şarabını içtiğim, etiketindeki profesyonelliğe hayran kaldığım <a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/gurbuzwinery/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Gürbüz Winery</a>’nin internette bulduğum telefonunu aradığımda aklımda bir resepsiyon görevlisiyle rezervasyon saati ve tadım ihtimali konuşmak vardı. Telefon açıldı ve karşıdaki ses kendini tanıttı: “Merhaba, ben&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/akin.gurbuz/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Akın Gürbüz</a>.”&nbsp;<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Bir adım (ve iki yüzyıl) geriden</h2>1800’lerin başında ABD’nin 3. Başkanı Thomas Jefferson, kafayı şarap yapmakla kırmıştı. Fransa’da elçilik yaptığı dönemde Bordeaux ve Burgundy bölgelerine gerçekleştirdiği sık ziyaretlerinden edindiği damak ve ilgisi, Avrupa menşeli üzüm tiplerini ekerek o zaman ABD’de yaygın ithal edilen port usulü şarapçılığa alternatif olarak rafine şarapçılığı geliştirme isteğinin temeli oldu. İtalya’dan bağcılık projesine önayak olması için getirdiği uzman bağcı Filippo Mazzei’yle kolları sıvadı ve Avrupa üzümlerini Virginia topraklarına tanıttı.&nbsp;Fakat çeşitli asma hastalıkları projeyi ellerinde patlattı. Avrupa üzümleri yetişmedi, yetişenler hastalıklara yenik düştü. Yerel üzüm cinsleri hastalıklara aldırmıyordu ancak ortaya çıkan şarap kaliteli değildi. Jefferson, Fransa’dan öğrenip memleketine uygulamak istediği bağcılığı başaramadı belki ama yıllar sonra yeşerecek Amerikan şarap kültürünün temellerini attı.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Kütüğü bağda olan bağcı</h2>Jefferson’ın hikâyesi bana biraz Akın Gürbüz’ü hatırlatıyor. Hoş, Gürbüz’ün yolculuğu bambaşka ve tam da Türkiye’de sevdiğimiz tarzda bir tınısı olduğu için dinlemesi daha zevkli. Trakyalı bir bağcı ailenin çocuğu — üzümle haşır neşir olmaya daha 6 yaşında babası muhtarken kantarda üzüm tarttığı zamanlarda yanında takılarak başlamış. “Eskiden üzümler şimdiki gibi 20-25 kiloluk kasalara değil 70 kiloluk küfelere doldurulurdu,” diye anlatıyor. Lise için Tekirdağ’dan ayrıldığında bağ bozumunu yakalamak için hafta sonları geri dönermiş.&nbsp;Bağa aşinalığı ve ilgisi ne kadar yüksek olsa da ailesinin hedefi bağcı olması değil, okuması ve bu hayattan “kurtulması”na yönelik olunca tahsil için istikamet ABD olmuş. Bilgisayar ve bilgi sistemleri dünyasında sakin ve kız istemeye pek uygun bir işi varken aklına kurtlar düşmüş. 30’larına merdiven dayamanın sanırım herkeste benzer bir tesiri var. Fakat herkes Gürbüz’ün bağcı olma kararını verme cesaretinde değil.Türkiye’de alışılmış bağcılığa merak salma hikâyesinin aksine Gürbüz, gidip üzüm toplamakla işe başlamamış. Önce dünyanın önde gelen bağ eğitim programlarından Kaliforniya Üniversitesi, Davis Bağcılık ve Enoloji bölümünden geçmiş. ABD’de çeşitli işlerden sonra döndüğü memlekette de hatırı sayılır bir süre farklı bağların, şarap üreticilerinin bağından mesul olmuş ve danışmanlık yapmış. Geçmişindeki geleneksel bağcılığı, eğitimle öğrendiği müfredat yöntemlerini ve sektör deneyimini istediği noktaya getirdiğini düşününce de son adımı atmanın zamanı olduğuna karar vermiş: kendi şarabını üretmek.<img src="https://images.aposto.com/2021/8/1/1631536977153.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.01" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Akın Gürbüz, Gürbüz Winery’de<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Türkiye standartlarına değil, uluslararası alana yönelik üretmek için çabaladığı şarapları, ne kadar uzmanı olmasam da herhangi bir restoranda denk geldiklerimden farklı. Nitekim az sayıda üretim sebebiyle restoranlara istikrarlı şekilde tedarik edemeyeceğini, bu yüzden de nadiren restoranların menülerine şişe verdiğini söyleyen Gürbüz’ün şaraplarını belki de özel kılan sadece eğitimli ve profesyonel yaklaşımı değil, yöreye ait oluşu. Çocukken babasıyla balığa çıktığında hangi koyun soğuk, hangisinin rüzgârlı, hangisinin ılık olduğunu yaşayan Gürbüz, şimdi o koylara bakan yamaçlarda üzüm yetiştiriyor. Terroir hâkimiyeti de iklim ve hava koşullarına göre nasıl davranılması gerektiğini bilince üzüm izin verdiğince istenen sonucu doğuruyor — tam olarak kişiyi yansıtan bir bağcı şarabı.Akın Gürbüz’de yaptığı işi sevenlere has mutlu ve yorgun bir sima var. Muhtemelen bize anlattıklarını aynı hafta hatta aynı gün içinde defalarca anlatmanın verdiği bir biteviye dinginlik saklı fakat anlattıklarına dair şevkinden dolayı memnuniyeti de bariz. Ömrünün yarısını adadığı bir uğraşı, son beş-altı senesinde gecesini gündüzüne kattığı bir emeği anlatmak sadece yaptığını iyi yapanların kadir olduğu bir şans. Gürbüz de Türkiye’de bu şansa erişmeyi hak eden sayılı üreticiden.&nbsp;“Kimler şarabını tatsın istersin?” diye sorduğumda Gürbüz önce bir düşündü. “Robert Parker’ın — emekli olmuş da olsa — tatmasını istediğimi söylemesem kendimi kandırmış olurum, her şarap üreticisi eminim onun yorumunu merak eder,” cevabını verdikten sonra bir es verdi ve ekledi: “Thomas Jefferson.”&nbsp;🍷 Editörün notu: Ziyaret öncesi Gürbüz Winery'i aramak ve müsaitlik sormak mantıklı olur. Sanayi mahallesine girenler şaşırmasın, tadım alanları orada. Acıkanlar için de arabayla beş dakika mesafedeki Çamlık Restoran, iyi bir dinlence ve atıştırma yeri.&nbsp;

apéro

Akın Gürbüz'ün hikâyesi yöreye aidiyet, eğitimli teknik ve sektörel deneyimi şişede buluşturuyor.

Bağcı şarabı: Gürbüz Winery

Haziran, yolumuzun buluştuğu yerde...Şu cümle takıldı beynimin nöronları arasına: “Kusura bakma kısa yazacak vaktim yok”. Bir rivayete göre aslan Blaise Pascal mektuplarında yazmış. Ama T.S. Eliot, Cicero, Marcel Proust, Henry David Thoreau, Voltaire, Mark Twain, Albert Einstein, Oscar Wilde, Thomas Jefferson imzalı olarak da hemen herkesin kaleminden akmış. Altı cümlelik nefis bir hikâye.&nbsp;Aklımdakileri anlatacak kelimeler icat edilmemiş gibi hissediyorum bazen. Başka zamanlarda da cuk diye yerine oturuyor sözcükler. Onlar beni yazıyor sanki, bana ait zannederken. Sana buradan bahsetmemiştim. Anlatırsam tek başına gitmenden endişe ettim belki de. Benim seni tanıştıracağım bir arkadaş olmasını, yıllar sonra bu hikâyeyi "Hatırlıyor musun, sahilcilerin ıslak mayolarını kurutmak için eve gittiği, akşamcıların saatinin henüz gelmediği, kumsalın sessizleştiği birkaç dakika vardı?"&nbsp;diye anlatmamızı istemiştim. Başka vakitte gelsen, herhangi bir Bodrum sahilinden, parmaklarını bir kopça gibi ayakkabılarına takıp yürüdüğün deniz kenarından farkı olmazdı çünkü. O yüzden bu mektubu yazmak için tam da o anı bekledim.&nbsp;Kadıkalesi'ndeyim.&nbsp;<a fr-original-style="" href="mailto:google.com/maps/place/Yalı+Balık+Restoran/@37.0315781,27.2473208,17z/data=!3m1!4b1!4m5!3m4!1s0x14be74b7371702ff:0xeac2eb225cc72367!8m2!3d37.0315832!4d27.2495341" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;">Yalı</a>, kumların üzerine masaları atmaya başladı. En uçtakini ayırttım. Güneş en son burayı terk ediyor çünkü. İçeride kısık sesle Ayten Alpman - Pencere çalıyor. Barbunya, deniz börülcesi, şakşuka, ezme vitrinde yerini alıyor; ekmekler kesiliyor; rakılar soğutuluyor; şef garson son ancılara "Hâllederiz," diyor telefonda, içeriden birkaç sandalye daha deniz kenarına atılıyor. Leblebi (bu saatlerde yoldaşım olan kedi) masanın yanında miyavlayarak eşlik ediyor bu merasime.&nbsp;Defterimi, kalemimi ve bu aralar okuduğum Bernardine Evaristo’nun Kız, Kadın, Öteki&nbsp;kitabını evde unuttuğum için peçeteye yazıyorum bu mektubu. İyice Akdenizli oldum son bir haftada. Saati güneşin gökyüzündeki yerinden, günü kumsaldaki kalabalıklardan tahmin etmeye çalışıyorum. Hep aynı şeyleri yapıyorum. Her gün. Sabahın sessizliğinde biraz okuma ve yazma; öğlen sıcağı söylenmeleri başlamadan önce <a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/pabbodrum/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Pab</a>’da bir masa kapma; serinlik var, rüzgâr azsa SUP üzerinde denizde gezinme; önüme çıkan plastik şişeleri, boruları, tenekeleri toplama; insanların attıkları çöplere lanet etme, belki de tekneden uçtu, yakalayamadılar diye umma; tepesinde gölge yapan board’culara sinir olan kaplumbağanın yaşam alanına girmemeye çalışma; neredesin, ne yapıyorsun diye sormadan masama oturan, sessizlikte kavuştuğumuz arkadaşlarla durma; ve işte bu saatlerde geldiğim Yalı.&nbsp;Başımı kaldırdım şimdi, Deniz gelmiş oturmuş karşıma, kitabımı da getirmiş yanında. Peçetemde son satır bu. Puntomu iyice küçülttüm. Yakında görüşüyoruz. Pazar günü. Birde oralarda olurum demiştin. Yerim belli.&nbsp;Hazal

Soli

2020’nin bitişini kutlamak, biraz da yaşadığımız güzellikleri kutlamak anlamına geliyor. Geriye dönüp bakınca bir yıla sofra dizmelik nice anı dolsa da akıllardaki en taze kutlamalar iki büyük semavi dinin bayramlarından: Hanuka ve Noel.&nbsp;Hanuka, diğer adıyla Işıklar Bayramı, tam tarihleri yıldan yıla değişse de aralığın ilk yarısına denk gelen dokuz günlük bir bayram. Kaynağı, M.Ö. 2. yüzyılda Yahudilerin Maccabee (çekiç) lakaplı liderleriyle Seleukoslulara karşı gösterdiği bir direniş. Direniş sonrası normale dönüş sürecinde tapınakta kalan bir günlük kutsal zeytinyağının çok kollu şamdan menoradaki mumları sekiz gün boyunca yakabilmesi mucizesi, günümüzde dokuz kollu hanukiye menorasının sekiz günlük bayram boyunca tek tek mumlarının yakılmasıyla canlandırılıyor. Dokuzuncu mum ise diğerlerinin yakılmasında yardımcı.Yağın bu kadar merkezde olduğu bir hikâyede tabii ki yağda kızartmalar da baş tacı. En bilinenleri Doğu Avrupa Yahudilerinin sofraya kattığı latke (patates mücveri), sufganya (reçelli pişi) ve cassola (peynirli latke).Bir başka Hanuka yemeği ise İngilizlerin tescilini aldığı fish and chips. 15. yüzyılda İspanya’dan İngiltere'ye kaçan Yahudilerin mutfağını araştıran D.B. Schaefer, Tudor Dönemi’ne tekabül eden 1544 yılında cemaatten Manuel Brudo’nun balığın una bulanıp yumurta ve ekmek kırıntılarıyla kızartılan tariflerinden bahsediyor. Keza ABD başkanı Thomas Jefferson Londra ziyaretinde Yahudi usulü unlu balık kızartmasına değiniyor. Uzun lafın kısası pub’da içkiyi çok kaçıranların midesine bayram olan fish and chips, aslında bir Sefarad Hanuka Bayramı lezzeti.&nbsp;<figure class="image"><img src="https://images.aposto.com/images-2020-12-29T13:49:52.723Z.jpeg" alt="kutlama yemekleri"></figure><hr>“Bayramda seyranda kızartma ağır gelir.” diyenleri tatlı servisine alalım. Noel Bayramı denince olmazsa olmazlardan bahsedelim. Yule pastası (yule log) namıdiğer bûche de noël, kütük görünümünü ve ismini eski pagan âdetlerinden alıyor. Nardugan hikâyesi gibi, din öncesine dayanan âdet, 21 Aralık ekinoksunda pagan kutlamaları sırasında kütüklerin yakılmasına dayanıyor. Daha modern zamanlarda kütükler, Noel dönemi çocuklar tarafından evlere getiriliyor ve ne kadar uzun yanarsa o kadar bereket getireceğine inanılıyor. Muhtemelen kolları çelimsiz çocuklar lobisi tarafından kuyusu kazılan kütük taşıma kültürü kaybolmaya yüz tutunca, Fransız mutfağının kadim şefleri işe el atıyor; bu kütükleri patisserie yetenekleriyle ve çikolata kremasıyla süslü pandispanya hamurundan ikonik ve kültürel değeri yüksek bir tatlıya dönüştürerek tabağa koyuyor.Noel deyince İtalyanların kuru üzüm bezeli kubbe kekleri panettone ve pandoro'larını, Almanların dümdüz “Noel keki” ismini verdikleri weinachtskuchen'lerini, İngilizlerin Christmas pudding'lerini ve diğer tatlıları da unutmamak lazım.İbrani dinlerin dışındaki dinlerde de Durkheimyan bir şekilde toplumun tanrılaştığı dinî denemeyecek toplaşmalarda da genelde ellerde tepsi ve o tepsilerin üstünde bir hamur işi bulunuyor. Kutlamak, ne kadar insanın ayrılmaz bir parçası ise kutlamaya yemek dâhil etmek de o kadar içimize işlemiş.&nbsp;Bu memlekette yaşamak biraz da adı yurt dışına çıktığında kolay telaffuz edildiği için imrendiğiniz Yahudi arkadaşınızın, haç kolyesinin ezelden beri çok yakıştığını düşündüğünüz Hristiyan kankanızın, Ramazan’da en sıcak pideyi sıraya kalmadan getirebilen Müslüman arkadaşınızın bayramlarını kutlamak. Boğazınızdan eksik etmediğiniz latke'lerin, panettone'lerin, pidelerin sofranızda yer bulmasını âdetlere borçlu olduğunuz için değil, safi kutlamanın zevki içimize işlediği için kutlamak. Beraber ve bol hamur işiyle.Bayramların geçmişlerini anlatırken geçmişlerini anlattırmayı arzulatarak bu yazının temelini atan Cem Tarık Yüksel’e teşekkürler.İllüstrasyon: <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmZWE4ZjM4OGYxM2NlMDAwNjY4MzkyMCZ1c2VyPTVmMmVhMmM5ZTdlMDFiMDAwN2U3ZDk2OCZhdXRob3I9NWYyZWEyYzllN2UwMWIwMDA3ZTdkOTY3JnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy5pbnN0YWdyYW0uY29tJTI1MkZndW5nb3JjZW5rJTI1MkY=""">Cenk Güngör</a>

Thomas Jefferson ile ilgili hikayeler